Polisiye Romanın Geleneksel Yapısını Sürdüren Bir Seri: Ayçöreği Dedektiflik Bürosu Üçlemesine Feminist Bir Eleştiri
(A Series Continuing the Traditional Structure of Detective Novel: A Feminist Critique of Ayçöreği Dedektiflik Bürosu Trilogy
)
|
Yazar
|
:
Merve Esra Özgürbüz
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
e-kitap
|
|
Sayfa |
:
|
 1386  844
|
Özet
Toplumsalın tarihi kabul edilen polisiye roman, modern toplumun ürünü olarak birçok ideolojik kodu bünyesinde taşımaktadır. Diğer roman türlerinden daha fazla tipikleştirilmiş ögeler içeren polisiye; ikili/ uzlaşmaz karşıtlıklar diyalektiğine dayanan bir türdür. Rasyonel aklı yücelten tür; iyi-kötü, doğru-yanlış, suçlu-dedektif, kadın-erkek gibi karşıtlıklar temelli inşa edilen toplumsal düzenin kuruluşu ve devamının sağlanmasında araç niteliğindedir. Sınırlı sayıda ve basmakalıp davranış biçimlerine sahip karakterlerden oluşan polisiye anlatılarda kimliklere ait klasik türsel temsiller fazlasıyla belirgindir. Ataerkil sistemde kültürün sahibi ve düzenin koruyucusu kabul edilen erkeğin polisiye romanlardaki zeki, başarılı, güçlü, suçluları cezalandırıp, iyileri kurtaran sunumuna karşılık kadın güçsüz, pasif, ikincil ve çoğu zaman değişimden yoksundur. Polisiye romanda cinsiyet türün özüdür ve tür, erkek hegemonyası altındadır. Polisiye metinler egemen ideoloji bağlamında kadın-erkek temsillerine dair benimsenmiş anlayışları destekleyerek yeniden üretir. Geleneksel polisiye romanın merkezde tek bir kahramanı konumlandırması, klasik dedektif, suçlu, kurban üçgeninde karakterleri biyolojik cinsiyetlerinden bağımsız olarak toplumsal cinsiyet ekseninde şekillendirmesi, tek bakış açısı ve doğal bir sonuç ile sonlanan çizgisel sıralı anlatım özellikleri feminist eleştiriye göre eril araçlardır. Tüm rol ve temalar değişmez bir düzen içinde yineleyici mekanizmalara indirgenerek basmakalıp fonlar şeklinde okura sunulmaktadır. Çalışmada Piraye Şengel tarafından kaleme alınan Ayçöreği Dedektiflik Bürosu serisi feminist eleştiri kapsamında biçim ve içerik bakımından incelenecek ve söz konusu metinlerin geleneksel polisiye roman kalıplarına uygunluğu ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler
polisiye roman, Piraye Şengel, feminist eleştiri, toplumsal cinsiyet, kadın
Abstract
As a product of modern society, the detective novel, which is accepted as the social history, carries many ideological codes in its entirety. The detective novel, which contains more typified items than other novel types, based on the dialectic of dual/ antagonistic antagonisms. The genre, canonizes rational mind, is a tool in ensuring the establishment and continuation of the social order built on the basis of opposites such as good-bad, right-wrong, criminal-detective, woman-man, and so on. The classical representations of the identities are extremely evident in the detective narrations, which are composed of characters with limited numbers and stereotypical behaviour. In the patriarchal system, while the man who owns the cultures and the guardian of the order is strong, intelligent, successful, punishing and saving the good; the woman weak, secondary, passive and often lacking in exchange in the novels. In the detective novel, gender is the essence and the genre is under male hegemony. Detective texts reproduce the dominant ideology about perceptions of male-female representations by supporting. Traditional fictional novels are masculine instruments according to feminist criticism, positioning a single hero in the centre, classical detective, criminal, victim triangle, shaping characters in the axis of gender independent of their biological gender, and line sequential narrative features ending with a single outlook and natural result. All roles and themes are presented to the reader in the form of stereotyped funds, reduced to a repetitive mechanism in an invariant order. In the study, the series of Ayçöreği Dedektiflik Bürosu which is written by Piraye Şengel will be examined in terms of form and content within the scope of the feminist criticism, and the appropriateness of the texts to the traditional detective novel patterns will be revealed.
Keywords
detective novel, Piraye Şengel, feminist criticism, gender, woman