Fasıl Müziği Bağlamında Yörelerde İcrâ Edilen Peşrevler
(Peşrevs Performed in Localties in the Context of Fasil Music )

Yazar : Burak Kurubaş  -Mehmet Gönül  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 118
Sayfa : 529-550
    


Özet
Bu çalışmada, fasıl müziği kültürünün baskın olduğu yörelerin müzik kültürü ve bu kültür bağlamında çeşitli yörelerde icra edilen peşrevler ele alınmıştır. Fasıl müziği kültürünün görüldüğü yörelerin müzik icrası uygulamaları, söz konusu yörelerde icra edilen peşrevlerin form özellikleri, icra edildiği ortamlar ve yöre repertuvarındaki öneminin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın yürütülmesinde nitel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmış ve doküman analizi tekniğiyle elde edilen veriler incelenmiştir. Araştırma kapsamında TRT repertuvarında peşrev adıyla kayıtlı Elazığ (Paşa Göçtü) Peşrevi, Konya (Çuhacıoğlu) Peşrevi, Kayseri Peşrevi olmak üzere üç adet ve kayıtlı olmayan Diyarbakır Peşrevi, Mardin Peşrevi olmak üzere peşrev adıyla icra edilen toplam beş adet esere ulaşılmıştır. Genellikle yöre adlarıyla özdeşleşmiş ve araştırmanın üzerinde durduğu söz konusu eserlerin form yapılarının, Türk müziği saz eserleri formlarından “Peşrev” formunun icra uygulamaları, icra ortamları ve özellikleri itibariyle birçok noktada benzeştiği ve benzer özellikler sergilediği görülmüştür. Çalışmada öne çıkan önemli bir başka husus ise, Türk müziğinde geleneksel bir şekilde geçmişten günümüze kadar sürdürülen fasıl müziği kültürünün adı geçen yörelerde hâlâ yaşatılmasıdır. Derlemede Elazığ, Konya, Kayseri, Diyarbakır ve Mardin yörelerinde klasik Türk müziği kültürü ve Anadolu müzik kültürü geleneğinin özgün müzik uygulamalarına rastlanmıştır. Ele alınan yöre repertuvarlarının fasıl müziği etkisi altında şekillendiği, klasik Türk müziğinde karşılaşılan fasıl geleneğinin, söz konusu yörelerin kendi müzik gelenekleriyle iç içe geçmiş bir yapıda sürdürüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler
Türk müziği, fasıl, yöre, form, peşrev

Abstract
This articles investigates the music culture prevalent in regions where fasil music holds sway, with a particular focus on the performance of peşrevs within this cultural milieu. The study aims to elucidate the performance practices, structural characteristics, performance environments, and significance of peşrevs within the regional musical repertoire. Employing the descriptive survey model-a qualitative research method-the data acquired through document analysis underwent content analysis. Within this research framework, three works officially registered in the TRT repertoire-Elazığ (Paşa Göçtü) Peşrevi, Konya (Çuhacıoğlu) Peşrevi, and Kayseri Peşrevi-alongside five unregistered works, including Diyarbakır Peşrevi and Mardin Peşrevi, were examined. It was observed that the structural forms of these pieces, often distinguished by regional names and central to the research, exhibit significant similarities in terms of performance practices, venues, and the inherent characteristics of the peşrev, a form of Turkish instrumental music. An additional significant finding of the study is the preservation of the fasil music culture, a tradition deeply rooted in Turkish music history, within the aforementioned regions. In the compilation, distinct musical expressions rooted in classical Turkish music and Anatolian music traditions were identified in Elazığ, Konya, Kayseri, Diyarbakır, and Mardin. Consequently, it is evident that the repertoires of these regions have been profoundly shaped by the influence tradition of fasıl encountered in classical Turkish music, with the tradition continuing to intertwine with local musical customs, thereby enriching the cultural tapestry of the regions under investigation.

Keywords
Turkish music, fasıl, region, form, peşrev