Roxelane Imaginée : Étude Sur L’Image Contemporaine D’une Sultane
(Roxelane as a Figment of the Imagination: An Analysis of the Contemporary Imagery of a Sultana )

Yazar : Özlem Kasap    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2020
Sayı : 101
Sayfa : 211-221
1478    832


Özet
Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli tarihi kişilikleri içinde, Batılıların Muhteşem diye adlandırdıkları Kanunî Sultan Süleyman ve onun eşi Roxelane, Kanunî’nin hüküm sürdüğü 16. yüzyıldan günümüze dek tiyatro yapıtı, roman, opera, bale türlerinde sayısız esere kaynaklık etmiş, bu yönüyle toplumsal imgelemi besleyen temel bir gönderge durumuna gelmiştir. Kanunî’nin ve Roxelane’ın yaşamından esinlenerek yaratılan ve beş yüz yıla yayılan yapıtlar aracılığıyla tarihsel, toplumsal ve kültürel bir bakımdan Roxelane konusunda, toplumun güç konusunda ilgi odağını, algısını, tutumunu vb. yansıtan sayısız imge yaratılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada kadınların rollerinin alabildiğine kısıtlanmış olduğu bir uzamda, ortamda güç sahibi olmayı başarmış ve o güçle toplumsal imgelemde yer etmiş Roxelane “imgesi” üzerinde durulacaktır. Yapıtlarda gündeme gelen söz konusu imge aracılığıyla, daha çok kadınların yönetimde olmadıkları bir imparatorlukta “yöneten” ve erk sahibi güçlü bir kadın arketipi yaratılmıştır. Söz konusu imge toplumsal olmakla kalmayıp evrenselleşmiş, 16. yüzyılda ülkelerini yönetmiş Catherine de Médicis, Mary Tudor ve Elizabeth Tudor gibi isimlere “güçlü kadın” imgeleriyle yakınlaştırılmış, toplumsal bellekte onlar gibi ayırıcı bir biçimde yer etmiştir. Yaratılan imge özellikle kurgusalın alanında dönüştürülerek geniş bir yer bulmuştur. Buna göre toplumsal bellekte yer etmiş Roxelane imgesinin Isaure de Saint Pierre’in La Magnifique (Muhteşem) (2004) romanında ve Özen Yula Gayri Resmi Tarihe Göre Hurrem Sultan’dan Adap Erkân Dersleri veya Gayri Resmi Hurrem (1998) başlıklı tiyatro yapıtında hangi bakımlardan yeniden yaratıldığı ve hangi işlevlerle yeniden kullanıldığı özellikle J.J. Wunenburger’in imge konusundaki tanımlamalarına koşut olarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler
Roxelane, imge, toplumsal imgelem, La Magnifique (Muhteşem), Gayri Resmi Hurrem

Abstract
As important figures in Ottoman history since the 16th century Süleyman the Magnificent and his wife Roxelane, have become fundamental referents feeding societal imagery. This study focuses on the analysis of the ‘imagery’ of Roxelane; a woman who was able to hold power and attain a place in societal imagery in an age and setting where the role of women was extremely limited. A strong female archetype, a ‘ruler’ in an Empire where women did not rule and wield power, is created in the works studied through this imagery. The imagery associated with ‘strong females’ like Catherine de Médicis, Mary Tudor and Elizabeth Tudor who ruled their respective countries in the 16th century, has gained a distinctive place in social memory. The imagery has found a wide audience, especially in its manifestation in fiction. The following study uses J.J. Wunenburger’s definitions of imagery to study the imagery of Roxelane and the ways in which it is recreated and re-used for differing functions in societal memory in two contemporary literary works.

Keywords
Roxelane, imagery, societal imagery, La Magnifique, Unofficial Hurrem