Yazar	: Canan Aykent
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 101
Sayfa	: 127-139
1578    891

Özet
Bronz çağında keşfedilen zil, en eski enstrümanlar arasındadır. Asya coğrafyasında metal işlemeciliğinin gelişmesi bu keşfin temel kaynağı olarak görülmektedir. Çin, Türk ve Mısır kavimleri yüzyıllar boyunca zil üretiminde ve müzikal olarak kullanılmasında başat rol oynamışlardır. Gerek savaş ve istilalar gerekse ticaret aracılığıyla diğer kıta ve toplumlara taşınan bu enstrüman, tarihsel süreçte malzeme ve şekil olarak toplumların normlarına göre değişim/dönüşüm geçirmiştir. Zillerin önem kazanması 17. yüzyılda Mehteranla gerçekleşmiş, sarayın kazancı başı Kerope Zildjian, zil yapımında uzmanlaşarak yaklaşık 400 yıllık bir mirasın öncüsü olmuştur. Babadan oğula geçen üretim bilgileri ve melekeleri uzun süre sır olarak saklanmış, “Türk zilleri” efsane haline gelmiştir. 20. yüzyıl başında ABD’ne yerleşen Zildjian ailesinin İstanbul’da kalan üyesi Mikhail Zilçan 1977 yılına kadar zil yapımına devam etmiş, bu tarihten sonra yanında yetişen çıraklar bu mirası devam ettirmişlerdir. Metalin enstrümana dönüştürülmesi, alaşımın hazırlanmasından damgalanmasına kadar her aşamada belirli bir uzmanlık gerektirmektedir. Zildjian firması da dahil olmak üzere günümüzde mekanik üretim yaygındır. El yapımı üretim ise usta-çırak ilişkisiyle öğrenilmekte, tüm aşamaların elde gerçekleşmesi neticesinde her bir zil kendine has tınıya sahip olmaktadır. Bu nedenle Türkiye’de üretilen ziller el yapımı olmaları itibariyle dünya çapında değerlerini korumaktadırlar. Geçmişten gelen ve günümüzde devam eden bu geleneğin sürdürülmesi, kültürün yaşatılması ve müzik sanatına katkısı açısından gurur vericidir. Bu makalede Türk zillerinin yaratılmasını sağlayan Zildjian ailesi ve bu zillerin teknik özellikleriyle tanıtılması hedeflenmiştir. Literatür taraması sürecinde Osmanlı İmparatorluğu dönemine ilişkin verilerin henüz yeterince ortaya çıkmamış olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber elde edilen bilgilerle Zildjian ailesi ve bu isimle özdeşleştirilen Türk zilleri hakkında gerek kronolojik gerekse betimsel bir çerçeve oluşturulduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler
müzik, zil, alaşım, el yapımı, Zildjian

Abstract
Cymbal was discovered in the Bronze Age and it is among the oldest instruments. The development of metalwork in Asian geography is seen as the main source of this discovery. Chinese, Turkish and Egyptian tribes played a major role in the production and musical use of cymbals for centuries. The instrument, which was transported to other continents and countries either by means of war and invasions or trade, has undergone various changes and transformations in its material and shape according to social customs and habits in history. The importance of cymbals has increased with Janissary Band in the 17th century. The copper smith of the palace, Kerope Zildjian was specialized in the making of cymbals and became a pioneer of 400 years of heritage. The information on production and on crafting has passed from father to son and has been kept secret for a long time, causing “Turkish cymbals” to become legends. Mikhail Zilçan, a member of the Zildjian family, who has moved to America in the beginning of the 20th century, has stayed in İstanbul, and continued to produce cymbals until 1977. After this date apprentices, who have learned from him, helped the continuation of this heritage. The conversion of the metal into the instrument requires specific expertise at every stage, from preparation of the alloy to sealing. Nowadays, including the Zildjian Company, it is more common to use mechanical production. Handmade production is learned by master-apprentice relationship and since all the production stages are hand crafted, each cymbal in the end, has its own, unique timbre. In Turkey, cymbals are still crafted by hand and therefore they preserve their worldwide value. The continuation of this long-lasting tradition till today is very honoring for the survival of culture and for contributing to the art of music. The article aims to introduce the Zildjian family, who are the founders of Turkish cymbals and the technical features of these cymbals. The literature review proved that the archival material of the Ottoman Empire period are still mostly unrevealed. However, it is believed that in the light of the acquired information the article provides a chronological and descriptive framework on the Zildjian family and the Turkish cymbals, identified with the family name.

Keywords
music, cymbal, alloy, hand made, Zildjian