Kültürel Şizofreniden Üretilen Mizah: “Aşkımızın Meyvesi Aytek”*
(The Humor Produced from Cultural Schizophrenia: “Aşkımızın Meyvesi Aytek”
)
|
Yazar
|
:
Adil Çelik
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
107
|
|
Sayfa |
:
813-838
|
 1670  936
|
Özet
Köklerini sözlü kültürden alan Türk mizah yayıncılığı, dönem dönem atlattığı badirelere rağmen bir buçuk asırlık süreç boyunca kendi geleneğini oluşturmuş ve bu geleneğin içinden güçlü karikatüristlerin çizgileriyle biçimlenerek klasikleşmiş pek çok kahraman ortaya çıkmıştır. Söz konusu kahramanlar tıpkı geleneksel anlatılardaki Nasrettin Hoca, Bektaşi, Karagöz, Kavuklu ve daha nice örnek gibi ortak belleğe yerleşerek folklorik bir anlama kavuşmuştur. Bu kahramanlardan birinin anlatısı olan ve “Aşkımızın Meyvesi Aytek” adıyla Uykusuz Dergisi’nde Umut Sarıkaya tarafından yaratılan dizinin gelenek ve modernlik çatışması ekseninden çözümlenmesi, bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Sözü edilen karikatür dizisinde Batılı yaşam tarzını bir bütün olarak benimsemiş olan bir çift ile hemen her ayrıntısıyla köylülüğü, taşralılığı, yoksulluğu ve gelenekselliği temsil eden Aytek adlı çocuklarının öyküsü anlatılmaktadır. Çizilen karikatürlerde modernlik ve geleneksellik dikotomisi, ebeveynleri ve Aytek üzerinden gösterilse de bu gösterim alışılmadık roller üzerinden sunulmaktadır. Yeni neslin eski olanı, eski neslin ise yeni olanı tercih etmesinden doğan uyumsuzluk üzerinden üretilen bu eşsiz humor, Türkiye’de yaklaşık iki asırdır devam eden Batılılaşma çabalarının halk hayatında doğurduğu ve bir tür kültürel şizofreni olarak da tanımlanabilecek uyuşmazlığa dair sonuçları göstermesi açısından dikkat çekici veriler barındırmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kültürel şizofreni, gelenek, modernlik, mizah, Umut Sarıkaya, Aşkımızın Meyvesi Aytek
Abstract
Turkish humor publishing, rooted in oral culture, has created its own tradition during the period of one and a half centuries, despite the troubles it has survived, and many classic heroes have emerged from within this tradition, shaped by the lines of powerful cartoonists. The heroes in question have a folkloric meaning by settling into common memory, such as Nasrettin Hodja, Bektashi, Karagoz, Kavuklu and many other examples in traditional narratives. Analysing of the series, which is one of these heroes’ narrative and created by Umut Sarıkaya in Uykusuz Magazine with the name of "Aşkımızın Meyvesi Aytek" is the subject of this article from the axis of the conflict of tradition and modernity. In the aforementioned cartoon series, it’s told that the story of a couple who adopted the Western lifestyle as a whole and their children named Aytek, who represent peasantry, provincialism, poverty and traditionalism in almost every detail. Although the caricatures are shown through modernity and traditionalism dikotomy, parents and Aytek, this impression is presented through unusual roles. Produced through the dissonance of the new generation prefer the old one and the old generation prefer the new one, this unique humor has remarkable data in terms of showing the consequences of the Westernization efforts conflict that has been going on in folk life in Turkey for nearly two centuries and which can also be described as a kind of cultural schizophrenia.
Keywords
Cultural schizophrenia, tradition, modernity, humor, Umut Sarıkaya, Aşkımızın Meyvesi Aytek