Sandık ve Çeyiz Kültürüne Müzeografik (Müze İşlemleri) Açıdan Yaklaşmak
(Approach Ing The Dowry Culture In Terms Of Museography )

Yazar : Sema Demir    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2017
Sayı : 89
Sayfa : 131-45
6072    2339


Özet
Bu çalışmada dünya ve özellikle Türk müzeciliğinin müzeografik ve müzeolojik kökleri üzerinde durulmuştur. Makalede bu çerçevede Uzak Doğu ve Avrupa’dan verilen örnekleri Türk kültüründen örnekler takip etmiştir. Sözü edilen örnekler dünyada olduğu gibi Türk kültüründe de sandık ve çeyiz kültürü ile müzeografik çalışmalardaki benzerlikleri, söz konusu örtüşmeleri göstermeye yöneliktir. Zira bu makalede kökensiz ya da Anthony Giddens’ın ifadesi ile süreksiz bir kurum olarak da adlandırılabilecek müzenin insanlığın kültürel hayatında pek çok açıdan aynı ihtiyaçları karşılayan paralel geleneklerle, yapılarla ilişkisi de vurgulanmıştır. Çalışmanın merkezinde ise Türk kültüründe Orta Asya’dan Anadolu’ya, Balkanlara ve Avrupa’ya kadar uzanan geniş bir coğrafî alanda yaygın olarak benimsenen sandık ve çeyiz kültürü ile müzeografinin ilişkisi yer almıştır. Bu bağlamda işe öncelikle müzeografi kavramının açıklanması, kavramın müzeoloji ile ilişkisi, çeyizin tanımı ile çeşitli dünya kültürlerinden gelenek hakkındaki pratikleri gözden geçirmekle başlanmıştır. Bu açıklamalardan sonra ise çeyiz geleneği çevresinde oluşan pratikler ile müzeografik uygulamalar arasındaki benzerlikler Türk kültüründen örneklerle açıklanmıştır. Bu bağlamda bu iki kültürel yapının insanlık tarihi boyunca dünyanın pek çok yerinden verilecek örneklerden hareketle müzeografik açıdan benzerliği dünya ve Türk müzecilik tarihi çalışmaları içinde değerlendirilmesinin gerekliliğine değinilmiştir. Bilimlerin kökeni ile ilgili yürütülen çalışmalardan biri olarak da değerlendirilebilir. Müzenin, müzeoloji ve müzeografinin tarihi ve kökeni ile ilgili bugüne kadar yapılan değerlendirmelerde üzerinde durulmayan, göz ardı edilen bir konu olarak çeyiz kültürü önemsenmelidir. Zira koleksiyon, sınıflama, koruma ve konservasyon, güvenlik, sergileme, yorumlama ve prestij sağlama gibi pek çok konu çevresinde çeyiz kültürü ile müze arasında kurulması gereken bağlar söz konusudur. Sonuç olarak bu yazıda da modern bir kurum olan müzenin ve bu kurumun var ettiği müze bilim ve daha öncesinde müzeografinin kökeninde insanlığın ortak değerlerinden biri olarak kabul edilebilecek çeyiz kültürünün yattığı ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler
Türk müzeciliği-sandık ve çeyiz kültürü-müzeografi-müzeoloji

Abstract
This paper dwells upon the roots of museology and museography in the world and especially the roots of Turkish museology.The examples given within this context are from the Far East as well as Europe along with examples from Turkish culture. The examples are mentioned with the aim of indicating the similaties between museography and cultures of dowry and dowry chest around the world especially in Turkey. In as much as museums have been called as institutions of rootless or discontinious by Anthony Giddens but it will be emphisized that both museum and dowry custom satisfied same requierments and they have related similiar traditions. At the core of the paper is the relation between museography and the hope chest and dowry culture which has been adopted into the Turkish culture from a wide geographic area spanning Central Asia, Balkans and Europe. In this regard firstly the concept of museography is clarified and then critiqued using museology. After expression of dowry, some examples related dowry practices from diffirent culture all around the World have been included. Then the paper demonstrates similarities between museographic practices and practices formed around the dowry culture using examples from Turkish culture. As a conclusion, it is observed that the dowry culture all around the World has not been evaluated as a part of studies of premuseography and museology.

Keywords
Turkish Museology- cultures of dowry and dowry chest – museographymuseology