Kadın ve Kadinliğa Dair II . Meşrutiyet Dönemi Dergilerinden Yansımalar (1908-1918)
(Reflections of Women and Femininity in the Journals of Second Constitutional Monarchy Period (1908-1918) )

Yazar : Ümüt Akagündüz    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2013
Sayı : 73
Sayfa : 63-80
1558    857


Özet
Kadın tarihi üstüne yapılan çalışmaların niteliği ve niceliği pek çok bilimsel çalışmanın yayımlanmasıyla günden güne artmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yayım dünyasında yaşanan bu zenginleşmenin geçmişidir. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında başlayan kadın eksenli dergiler çıkartma veya dönemin dergilerinde kadın eksenli konuları irdeleme çabası İttihat ve Terakki dönemine gelindiğinde Meşrutiyet’in yeniden ilanının getirdiği ortama uygun zengin bir birikimle somutlaşacaktır. Düşünsel birikimin hareketliliğini ve yayılımını sağlayan dergiler, geçmişin anlamlandırılmasında araştırmacılar için vazgeçilemez kaynaklar olduklarından kadın tarihinin açığa çıkartılmasında da oldukça önemlidirler. Meşrutiyet’in 1908’de ilanı sonrasında atılan adımlar erkekler kadar kadınları da etkilemiş, eğitim, hukuk ve siyaset alanlarında atılan çoğu adım kadınları toplumsal yaşama dâhil ederek etraflarını algılamalarında belirleyici olmuştur. Algılamanın boyutlarını belirleyenin dergiler olduğunu söylemek şüphesiz ki yanlış olmayacaktır. Sanayi Devrimi sonrasında bilginin üretiminin ve yayılımının hızlanmasıyla Osmanlı Devleti’nde Kadınlar Dünyası, Mahasin, Demet, Hanım, Genç Kadın, İçtihat, Sebilürreşâd, Felsefe Mecmuası, Türk Yurdu, Hanımlar Âlemi, Kadınlık, Büyük Mecmua gibi pek çok dergi yayımlanmıştır. Bu dergilerde kadının geçmiş ve iktidarla ilişkisi, ataerkilliğin çizdiği sınır, erkeğin modern-geleneksel bakış açılarında kadına nasıl yaklaştığı, siyasal katılımın varoluş sürecindeki önemi, felsefenin, ahlakın ve feminizmin kadın üstüne fikirleri faklı bakış açılarından hareketle kadınlık bağlamında ele alınmıştır. Dergiler sayesinde kadınların düşündükleri ve istedikleri, hem kadınları hem de erkekleri tartışma konusu haline getirerek Osmanlı arşivlerinde kadını somutlaştırmıştır. Artık Sabiha Zekeriya, Şukufe Nihal, Halide Edib, Feriha Kamuran, Fatma Aliyye, Hatice Refik, Fezviye Abdülreşit, Emine Semiyye gibi eğitimli kadın simaları dönemin eğitimli erkek simalarının yanında ya da karşısında özgün fikirleriyle kadınların hak taleplerini gündeme taşımaktadırlar.

Anahtar Kelimeler
Kadın Hareketi, Kadınlık, Dergiler, Feminizm, II. Meşrutiyet Dönemi

Abstract
The quantity and quality of researches made regarding the history of women increase day by day thanks to publication of many scientific studies. The point that needs attention is the history of this richness in the world of publication. The effort to publish women-based journals and dealing with women-based issued in the journals of the time dates back to middle of the nineteenth century materialised with a rich experience thanks to the declaration of second Constitutional Monarchy under the rule of Ittihat ve Terakki (Union and Progress) Party. Making distribution and activity of the intellectual experience possible, journals are very important in revealing the history of women because they are indispensible resources for giving the meaning of past. The steps that were taken after the Constitutional Monarchy, which was declared in 1908, affected women as much as men. The steps taken, most of which were in the field of education, law and policy fields of activity included women into the social life and were determinant in their understanding their environments. It is clearly wrong to say that journals determined their perception level. As production and distribution of information speeded after the Industrial Revolution, many journals such as Kadınlar Dünyası, Mahasin, Demet, Hanım, Genç Kadın, İçtihat, Sebilürreşad, Felsefe Mecmuası, Türk Yurdu, Hanımlar Alemi, Kadınlık, Büyük Mecmua were published in Ottoman Empire. In these journals; women’s history and their relations with the ruling power, importance of political participation in the existence procedure, view of philosophy, moral and feminism regarding women were analysed in context of femininity. Thanks to the journals, the thoughts and desires of women materialised in the archive of Ottoman by handling both women and men. Together or against the male intellectuals of the time, such intellectual women as Sabiha Zekeriya, Şukufe Nihal, Halide Edib, Feriha Kamuran, Fatma Aliyye, Hatice Refik, Fezviye Abdülreşit, Emine Semiyye put the rights and demands of women with their particular thoughts.

Keywords
Women’s Movement, Femininity, Journals, Second Constitutional Monarchy Period