Kaybolmaya Yüz Tutan Bir Halk Geleneği: Çelüm Çelüm Çemçecük ya da Çemçegelin
(A Folk Tradition Which is Almost Extinct Çelüm Çelüm Çemcecük or Çemçegelin
)
|
Yazar
|
:
Kelime Erdal
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
97
|
|
Sayfa |
:
29-40
|
 1624  896
|
Özet
Tüm insanlık için hayati değere sahip olan su ve onun kaynağı olan yağmur, doğal olarak kültürümüzde kutsanmış, suyun ve yağmurun yokluğu ya da azlığı halkı endişelendirmiştir. Bu endişe, halkın kendi içinde sorgulama, kendince çözüm üretme yollarını araştırmasına yol açmıştır. İşte bu arayışlar sonucunda halkın ürettiği çözüm yolları zaman içinde kabul görerek kültüre mal olmuş, nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaşmış, kültürümüzün önemli yapı taşlarını oluşturmuştur.
Çelüm çelüm çemçecük ya da çemçegelin, çıkış itibariyle bir inanışı temsil etse de çocuklar bunu sahiplenmiş, oyuna dönüştürmüş, yayılmasında ve yaşatılmasında önemli rol oynamışlardır. Bu inanış ve oyun, tüm halk kültürü değerlerinde olduğu gibi farklı yörelerde farklı şekillerde yer alsa da Muş kültürü denince ilk akla gelen ve kaybolmaya yüz tutmuş değerlerdendir. İlahi ve maniler eşliğinde oynanan oyun, hem çocuklar için bir eğlence aracı hem de yağmur yağması için edilen bir halk duasıdır.
Çelüm Çelüm Çemçecük, tahta bir çömçenin ya da çubuk şeklindeki tahta parçalarının bir araya getirilip, üzerini çeşitli bez parçaları ile süsleyerek gelin haline getirilmesiyle oynanır. Çocuklar bunu kapı kapı dolaştırıp, bir yandan yağmur yağması için maniler söylerken, diğer yandan kapısını çaldıkları evlerden kendilerine de bir şeyler isterler. Ev sahibi, kapı kapı dolaştırılan bu tahtadan oyuncağın üzerine yağmur yağması dileğiyle su döker, çocuklara da başta şeker olmak üzere evinde var olan yiyeceklerden verir.
Araştırmada, farklı yörelerde farklı şekillerde oynansa da daha çok Muş ile özdeşleşen Çelüm Çelüm Çemçecük geleneği ve çocuk oyunu; tarihsel geçmişi, içerdiği mani, ilahi ya da inanışlarıyla ayrıntılı olarak incelenmiş, günümüzde unutulmaya yüz tutan bu geleneksel oyunun geleceğe taşınması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Muş, gelenek, çelüm çelüm çemçecük, çemçegelin, yağmur duası, çocuk oyunu
Abstract
Water, which hast a vital value for all humambeing, and rain that is the source of water has been naturally blessed in our culture, the shortage of them has made the society anxious.This worry paved the way for investigation amongs people and finding a way for this obstackle. And as a result of these ways for revealing has become a culture within some understanding reached to today by transfering from generation to generation, created the important milestones of our culture.
Çelüm çelüm çemcecük, by its occurance, apart from representing a common belief, children have also owned this and changed it to the game and than played a great role for its spread. This belief and game has a place in different provinces as different shapes like being in all people culture especially when it comes to culture of Muş it is the first thing coming into the mind and about to becoming extinct. Game which is played with hymne and turkish poems both a tool for fun and also a pray to bring rain.
Çelüm çelüm çemcecük or çemçegelin is played with a wooden ladle or gathering wooden pieces shaped like sticks and covering it with white fabric Like a bride. Children pass round it door by door, not only singing turkish poems for bringing rain but also want something for them from the owner of every Houses. Landlords pour water on this wooden-made toy,walking out house by house, in wish for rain, and give some food especially candy to the children.
In this study, the game of çelüm çelüm çemcecük or çemçegelin which ist played in different regions in a different way and mostly known in Muş, its historical background the Turkish poems it includes, hymne or beliefs are analysed in detail and planned to move to the future.
Keywords
Muş, tradition, çelüm çelüm çemcecük, çemçegelin, rain dance, kid game