Türk Kültüründe Güzellik Algısı Bağlamında Âşık Edebiyatı’ndan Türkülere: Güzelleme
(Sense of Beauty in Turkish Culture from Minstrel Literature to Folk Songs: Güzelleme
)
|
Yazar
|
:
Yavuz ŞEN
Ülkü Sevim ŞEN
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2025
|
|
Sayı |
:
123
|
|
Sayfa |
:
|
|
|
Özet
Türk kültüründe önemli bir kültür aktarımcı/taşıyıcı konumunda olan türkülerde, güzel kelimesinin kullanımına ve güzelliğe dair betimlemelere sıkça rastlanmaktadır. Türk halkının güzellik algısına dair izleri, halk edebiyatı ve halk müziğini söz ve nağme yoluyla birleştiren Güzellemeler’de görmek mümkündür. TRT Türk halk müziği repertuvarında türkülerin içeriğinde/sözlerinde konu bakımından sevgiliye, şehre, doğaya vb. yönelik övgünün ve güzelliğin ele alındığı Güzelleme türündeki eserlerin sayıca fazla olduğu tespit edilmiş, bir sınırlamaya gidilerek bunlar içerisinden örnekler seçilmiştir. Araştırmada Güzelleme türündeki eserlerden; insana/sevgiliye yönelik üç, şehre iki, hayvana ve çalgıya birer türkü olmak üzere yedi eser incelenmiştir. Türküler, Anadolu insanının yaşanmışlıklarından damıtılarak bugünlere geldiğinden kültürel kimliğimizden izler, parçalar taşımaktadır. Türküleri etkileyici kılan yönü onun güçlü söz sanatları ile birlikte belirli makamsal, ritmik, müzikal bir ileti sunmasıdır. Özellikle kültürel bakımdan türküler bu kültürün tüm inceliklerini özünde barındıran bir yapıya sahiptir. Türk insanının güzellik algısının estetik, felsefi, sosyolojik, folklorik (halk bilimi) yönleriyle konu edileceği çalışmalarla türküler incelendikçe; kültür varlığımızın zenginliği, çeşitliliği, güzele duyulan özlem, güzeli ararken zahiri aşktan bâtıni aşka yönelme, güzel düşünme, güzel mekânlarda yaşama arzusu, Anadolu insanında güzelin yansımaları gibi güzel’e ve güzelliğe dair sayısız örneklerle karşılaşılacağı da açıkça görülebilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Türk kültürü, estetik, âşık, türkü, güzelleme
Abstract
In Turkish culture, folk songs serve as a significant conduit for cultural transmission, frequently employing the term beautiful (güzel) and various descriptions of beauty. One can see traces of the Turkish people's perception of beauty in the songs, referred to as Güzelleme, which combine folk literature and folk music through words and melodies. The repertoire of TRT Turkish folk music reveals a substantial number of works in the genre of Güzelleme, which encompasses praise and beauty directed towards various subjects such as the lover, the city, and nature, within the lyrics of the folk songs. Thus, by making a limitation, among the songs in this genre, seven works were scrutinized: three dedicated to individuals or lovers, two to cities, and one each to an animal and a musical instrument. As these songs have distilled the experiences of the Anatolian people and survived to the present day, they bear fragments of our cultural identity. Folk songs are particularly compelling due to their delivery of a specific modal, rhythmic, and musical message, complemented by robust verbal arts. In terms of culture, folk songs embody all the nuances of this culture. When folk songs are scrutinized through studies focusing on the aesthetic, philosophical, sociological, and folklore dimensions of the Turkish people’s perception of beauty, it becomes evident that one can encounter innumerable instances of “Beauty”. These instances reflect the richness and diversity of our cultural existence, the yearning for beauty, the transition from apparent love to inner love in the quest for beauty, beautiful thoughts, the aspiration to live in beautiful places, and the beauty within the Anatolian people.
Keywords
Turkish culture, aesthetics, minstrel, folk song, güzelleme