Halk Hekimliğinde Kadın Şifacıların Rolü: Diyarbakır Örneği
(The Role of Female Healers in Folk Medicine: Diyarbakır Example
)
|
Yazar
|
:
Mehmet Yusuf ASLAN
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2025
|
|
Sayı |
:
123
|
|
Sayfa |
:
|
|
|
Özet
Tarihsel bağlamı içinde dinsel ve büyüsel kökenli tedavi uygulayan ve bunu çeşitli ritüellerle ortaya koyan kadın şifacılar vardır. Tecrübeye dayanan ve sözlü kültürel bellek yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılan iyileştirme yöntem ve pratikleri bu kişiler aracılığıyla sunulmaktadır. Diyarbakır’da halk tarafından kabul görmüş, uzmanlaşmış, dini-büyüsel yöntemler kullanarak kutsallıkla ilişkilendirilen, geçmişe göre sayıları azalmışsa da günümüze kadar geleneği devam ettiren kadın şifacılar halen varlıklarını devam ettirmektedirler. Ellerinin şifalı olduğuna inanılan ve hemen hemen her hastalığın tedavisinde aktif rol oynayan kadın şifacılar, doğum ve doğumla ilgili iş işlemlerde başvurulan önemli kişilerdir. Pîrik olarak adlandırılan ve günümüzdeki ebe görevini üstlenen bu şifacılar doğum öncesi, esnası ve sonrasındaki tüm işlemleri gerçekleştirirler. Bunun dışında kadın hastalıkları, çocuk hastalıkları, egzama, sarılık, siğil, kulunç ağrısı, boyun ağrısı, kırık-çıkık, nazar değmesinde tedaviler gerçekleştirmektedirler. Şifacılar zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Diyarbakır ve ilçelerinde dağlık ve kırsal bölgelerde bulunan çeşitli bitkilerden yaptıkları emlerle ve kendilerine has yöntemlerle yaptıkları tedavilerle insanları iyileştirmeye devam etmektedirler. Bu çalışma, özellikle tıbbın gelişmediği devirlerden günümüze kadar şifacı kimliğiyle öne çıkan kadınların halk hekimliğindeki rolleri ile Diyarbakır ve çevresindeki kadın şifacıların tedavi ettikleri hastalıklar ve tedavi uygulamalarını sunmaktadır
Anahtar Kelimeler
Diyarbakır, halk hekimliği, kadın şifacılar, tedavi yöntemleri
Abstract
In its historical context, there are women healers who practice religious and magical treatments and demonstrate this through various rituals. Healing methods and practices based on experience and passed down from generation to generation through oral cultural memory have been presented through these people. In Diyarbakır, there are still women healers who are accepted by the public, who are specialized, who are associated with holiness by using religious-magical methods, and who continue the tradition to this day, although their numbers have decreased compared to the past. Women healers, whose hands are believed to be healing and who play an active role in the treatment of almost every disease, are important people consulted in labor and delivery-related work. These healers, called Pîrik and acting as today's midwives, perform all procedures before, during and after birth. Apart from this, they also provide treatments for gynecological diseases, pediatric diseases, eczema, jaundice, warts, neck pain, fractures and dislocations, and evil eye contact. Healers continue to heal people with the treatments they make using their own unique methods and using various plants found in the mountainous and rural areas of Diyarbakır and its districts, which have a rich flora. This study presents the roles of women in folk medicine, who have stood out as healers from the times when medicine was not developed until today, and the diseases and treatment practices treated by women healers in Diyarbakır and its surroundings.
Keywords
Diyarbakır, Folk Medicine, Women Healers, Treatment Methods