The Uncomfortable Seats: Enactive Spectatorship Explored through Sarah Kane’s Blasted
(Rahatsız Koltuklar: Sarah Kane’in Havaya Uçuruldu (Blasted) Oyununda Aktif İzleyici Performansı
)
|
Yazar
|
:
Tuba Ağkaş Özcan
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
113
|
|
Sayfa |
:
299-312
|
 1844  987
|
Özet
İdrak, yalnızca insan beyninin kısıtlı sınırları içerisinde gerçekleşmez çünkü o, fiziksel bedenin de aktif dahiliyetini gerektirir. Aynı şekilde, tiyatroda, seyirci sahnedeki oyunu sadece zihniyle değil, bedeniyle de izler ve algılar çünkü performans, seyircinin belli bedensel duygularını ve bedensel anılarını uyandırır ve seyirciyi belli bir bakış açısından oyunu etkin bir şekilde izlemeye davet eder. Tiyatro oyunları, izlenilmesi ve seyircinin oyunu bedeniyle etkin bir biçimde canlandırması amacıyla sahneye konulur ki bu “bedeni etkin izleyicilik” teriminin özünü oluşturmaktadır. Bu çalışmada ben, Sarah Kane’nin tartışmalı Havaya Uçuruldu (Blasted) (1995) oyununu “bedeni etkin izleyicilik” yaklaşımına dayanarak inceledim ve oyunun izleyici ye nasıl tesir ettiğini, seyircinin sahnedeki oyuna yönelik sadece entellektüel değil, onu canladırır şekilde etkin bir izleyicilik ve bedensel bir idrak geliştirdiğini ortaya çıkardım. Havaya Uçuruldu (Blasted) sahnelenmesinde, seyircilerin Britanya’daki veya herhangi bir ülkedeki bedenleri alınıp Bosna Savaşı meydanına taşınmakta ve burada seyirciler savaş şiddetini deneyimleyip ülkelerindeki ve koltuklarındaki güven hissini kaybetmektedirler. Sahnede temsil edilen şiddet, şiddetle ilgili belli bedensel duygu ve anıları uyandırmaktadır ki bu, oyunun yol açtığı tartışma ve rahatsızlıkları açıklamaktadır. Saçmalık derecesine varan ve şoke eden sahnelerin yanı sıra ziyadesiyle duyulara hitap eden efektler seyirciye hayli tesir etmektedir. Ayrıca, sahnedeki performansın seyirciye benimsettiği ve edindirdiği tutum ve konumların değişkenliği, seyircinin oyunu koltuklarında rahat bir şekilde ve güvenli bir uzaklıkta izlemesine izin vermemektedir. Havaya Uçuruldu (Blasted), şiddet içerikli ve şoke edici sahneleriyle seyirciyi tam anlamıyla sarsan bir oyundur. Ancak sahnedeki şiddetten daha çok önem taşıyan husus, oyunun seyirciye ne yaptığıdır: performansın etkisi altında seyircinin oyunu etkin biçimde canlandırmasıdır, sadece kafasıyla değil bedeninin dahiliyetiyle idrak etmesidir ve hatta bu idrak henüz zihne ulaşmadan oyunun bedende tesirli bir etki oluşturmasıdır.
Anahtar Kelimeler
bedeni etkin izleyicilik, bedensel idrak, tesirli, Sarah Kane, Havaya Uçuruldu (Blasted)
Abstract
Cognition occurs not only within the boundaries of the human brain but it also involves active participation of the physical body. Likewise, in theatre, the spectator does not cognise a play purely mentally but also bodily as the performance awakens certain bodily feelings and memories of the spectator and invites them to view the stage actively from a certain standpoint. Theatrical plays are staged to be viewed and to be enacted by their spectators, which constitutes the gist of “enactive spectatorship.” I examined Sarah Kane’s polemical play Blasted (1995) through the lens of “enactive spectatorship” and disclosed how the play affects the audience and how the audience develops an enactive and embodied understanding of its performance. In Blasted, the audiences’ bodies in Britain or in any other land, are taken to the battlefield of the Bosnian War, where they experience the violence in war and no longer feel secure. The representation of violence on the stage evokes the audience’s embodied experiences associated with violence, which is one of the basic reasons for the play causing a lot of controversy and uneasiness. The shocking scenes to the point of absurdity as well as the highly sensational effects affect the audience while the ambivalent positions the audience is expected to occupy prevent them from watching the play comfortably in their seats from a safe distance. Blasted, with its violent and shocking scenes, is a play that fairly shakes the audience; however, it is not the violence on stage that matters as much as what it does to the spectator in enactive, embodied, and affective terms.
Keywords
enactive spectatorship, embodied, affective, Sarah Kane, Blasted