Yazar	: Emel Aras
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2025
Sayı	: 122
Sayfa	: 536-549

Özet
Türk edebiyatının önemli kalemlerinden Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Abdullah Efendi’nin Rüyaları adlı hikâyesi, temelde hakikat ve rüya ikiliği üzerine konumlandırılsa da özünde birçok diyalektik ikiliği barındırır. Bu ikiliklerden her biri ana karakter olan Abdullah Efendi’nin gerçeklikten uzaklaşarak kendi düşünsel gerçekliğini kurgulamasına bir yönüyle katkı sağlar. Hikâyede yer alan temel diyalektik unsurların ele alındığı bu çalışmada, diyalektik yaklaşımın kökenleri bağlamında Abdullah Efendi’nin Rüyaları adlı eserin nerede konumlandırılabileceği tartıştım. Hakikat-rüya, benlik-öteki benlik, bütünlük-kaos ve akıl-doğa (akıl&duygu) ikilikleri üzerinden genişletilen bu tartışma, diyalektik düşüncenin izlerini takip ederek yorumladım. Buradan yola çıkarak her bir kavramın hikâyede nerede konumlandığına dikkat çekmeye çalıştım ve Abdullah Efendi’nin diyalektik düşünce portresini metnin işaret ettiği unsurlar üzerinden ortaya koydum. Diyalektik materyalizmle birlikte bireyin kendinden uzaklaşma sürecinin anlamı üzerine de düşünerek Abdullah Efendi’nin bu anlamda Türk edebiyatında bir prototip olup olamayacağına dair bir tartışma modeli sundum. Modern yazının temel meselelerinden biri olan “gerçekliğin kırılması” düşüncesi bağlamında bir karakter olarak Abdullah Efendi’yi ele alarak “gerçeklik” kavramına yüklenen anlamları, Abdullah Efendi’nin bakış açısı üzerinden değerlendirdim. Böylelikle modern bireyin kendi düşünsel süreçleri üzerinden kurguladığı yeni gerçekliğin anlamına dikkat çekmeyi amaçladım.

Anahtar Kelimeler
Abdullah Efendi’nin Rüyaları, diyalektik, hakikat-rüya, gerçekliğin kırılması, modern yazın

Abstract
In spite of the fact that the story titled Abdullah Efendi’nin Rüyaları, written by one of the most powerful writers of Turkish Literature, is principally positioned on the duality of truth and dreams, it contains many dialectical dualities. Each of these dualities contributes in some way to the main character, Abdullah Efendi moving away from reality and constructing his own intellectual reality. In this study, where the basic dialectical elements in the story are discussed, it is discussed where the work called Abdullah Efendi’nin Rüyaları can be positioned in the context of the origins of the dialectical approach. This discussion, which is expanded on the dualities of truth-dream, self-other self, integrity-chaos and mind-nature (mind and emotion) are interpreted by following the traces of dialectical thought. The portrait of Abdullah Efendi’s dialectical thought is revealed by analysing how each concept operates within the narrative. It is discussed whether Abdullah Efendi may constitute a prototype in this sense by thinking about the meaning of the individual’s process of alienation from himself along with dialectical materialism. Abdullah Efendi is discussed as a character in the context of the idea of “breaking of reality”, which is one of the basic issues of modern writing, and the meanings attributed to the concept of “reality” are evaluated from Abdullah Efendi’s perspective. Thus, attention is drawn to the meaning of reality constructed by the modern individual through his own intellectual processes.

Keywords
Abdullah Efendi’nin Rüyaları, dialectics, reality-dream, breaking of reality, modern literature