Yazar	: Senem Üstün Kaya
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2025
Sayı	: 124
Sayfa	: 1085-1102

Özet
20. yüzyıl kurgusunda “distopya” geleneği, ilerleyen teknoloji, makineleşme, dünya savaşları ve ekonomik krizler sonucu post modern dönemde okuyucu ile buluşmuştur. İstenmeyen bir dünyada kurgulanmış olan distopik romanların amacı okuyucuları olası tehlikelere karşı uyarmak ve mevcut sistemdeki bozuklukları eleştirmektir. Siyasi yozlaşmalar, baskıcı rejimlerin birey üzerindeki etkileri, teknolojik gelişimin totaliter rejimdeki yansımaları ve kollektif bilincin önemi gibi konuları içeren distopik eserlerde amaç okuyucuyu korkutucu senaryolarla sarsarak mevcut düzeni sorgulamalarını sağlamaktır. Ancak çizilen karanlık tablonun ardında, çoğu distopik eserde, despot iktidara karşı çıkabilen devrimci bireyler de vardır ve onlar okuyucular için umuttur. Bu çalışmada, distopik geleneğin evrenselliğini kanıtlamak amacıyla farklı kültürlere ait distopik romanların toplumsal eleştirinin içeriği ve teması açısından karşılaştırmalı bir analizi yapılmıştır. Bu kapsamda, Batı edebiyatının en önemli distopyası olan George Orwell’in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Türk edebiyatındaki distopya örneği Yaşar Kemal’in Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca eserleri incelenmiştir. Karşılaştırmalı analiz sonucunda, farklı kültürleri yansıtsalar da Orwell ve Kemal’in alegori tarzındaki eserlerinin mevcut düzeni eleştirerek ideal toplumu göstermek adına ortak motifler içerdikleri sonucuna varılmıştır. Orwell ve Kemal yarattıkları distopyalarda halkı ezen, propaganda ve kitle iletişim araçları ile gözetleyen; bu şekilde bireylerin dillerini, tarihlerini, değerlerini ve benliklerini yok eden, insanları birbirine düşman ederek asimile eden karakterleri eleştirirler.

Anahtar Kelimeler
Distopya, Bin Dokuz Yüz Seksen Dört, Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, alegori

Abstract
By the 20th century, as a result of the advancement of technology, mechanization, world wars and economic crises, the “dystopia” tradition met with the reader in literature in the post-modern period. The purpose of dystopian novels, set in an undesirable world, is to warn readers against possible dangers and to criticize the disorders in the current system. The aim of dystopian works, which include topics such as political corruption, the effects of oppressive regimes on the individual, the reflections of technological development in the totalitarian regime, and the importance of collective consciousness, is to shake the reader with frightening scenarios and make them question the current order. However, behind the dark picture painted, in most dystopian works, there are revolutionary individuals who can oppose the despotic government, and they are hope for the readers. In this study, a comparative analysis of dystopian novels from different cultures was made in terms of the content and theme of social criticism in order to prove the universality of the dystopian tradition. Within this context, George Orwell’s Nineteen Eighty-Four, the most important dystopia of the Western literature, and Yaşar Kemal’s Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, an example of dystopia in Turkish literature, were examined. As a result of the comparative analysis, it was concluded that although Orwell and Kemal’s works reflect different cultures, they contain common motifs in order to criticize the current order and portray the ideal society. Orwell and Kemal criticize the characters in their dystopias who oppress the people, monitor them through propaganda and mass media, thereby erasing individuals’ languages, histories, values, and identities, and assimilating people by turning them against each other

Keywords
Dystopia, Nineteen Eighty-Four, Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, allegorical