Büyük Ötekinin Gölgesinde-Lacancı Psikanalize Göre Kiracı’da ve Korkuyu Beklerken’de Obsesyon Nevrozu
(In the Shadow of the Big Other: Obsessional Neurosis in “The Tenant” and “Waiting for Fear” According to Lacanian Psychoanalysis
)
|
Yazar
|
:
Selda Uygur
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2025
|
|
Sayı |
:
124
|
|
Sayfa |
:
999-1020
|
|
|
Özet
20. yüzyılın en önemli psikanalistlerinden biri olarak kabul edilen Jacques Lacan (1901-1981), Sigmund Freud (1856-1939)’un düşüncelerine yeni bir bakış açısı getirerek ve kendisine özgü kavramlar geliştirerek, kültür, sanat, edebiyat, sinema vs. alanında yapılan pek çok çalışmanın analizine katkı sunmuştur. Lacancı psikanaliz adı verilen bu teknik, pek çok edebi eserin yorumlanmasına da imkân sunmuştur. Bunu yaparken de Lacancı psikanalizde birçok kavrama başvurulmuştur. Bu kavramlardan birisi de obsesyon nevrozudur. Modern bireyde obsesyon nevrozunun ortaya çıkmasının sebebi babanın simgesel yasasına uyum sağlanamamasıdır. Lacan’ın simgesel düzen olarak adlandırdığı, topum, kültür ve diğerlerinin simgesi olan “Büyük Öteki”yle uzlaşmazlık ve yarılma duygusu kaygı, suçluluk gibi duygularla ortaya çıkan obsesyon nevrozunu tetikler. 20. yüzyılın sürrealist ve modernist yazarlarından olan Polonya asıllı Fransız yazar Roland Topor, Kiracı adlı romanında, Modern Türk Edebiyatının önemli temsilcilerinden olan Oğuz Atay, Korkuyu Beklerken adlı öyküsünde “Büyük Öteki” ile kutuplaşmış, obsesif karakterler yaratmışlardır. Yaklaşık aynı zaman dilimlerinde, farklı coğrafyalarda yazılmış bu iki eserin ana karakterleri çeşitli yönleriyle benzeşmektedirler. İncelemede karşılaştırma tekniği kullanılmadan her iki eserin benzer noktaları Lacancı psikanaliz yöntemiyle analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kiracı, Korkuyu Beklerken, obsesyon nevrozu, Lacan, büyük öteki
Abstract
Jacques Lacan (1901–1981), considered one of the most influential psychoanalysts of the 20th century, brought a new perspective to Sigmund Freud’s (1856–1939) ideas by developing his own theoretical framework and concepts. Known as Lacanian psychoanalysis, this approach has significantly contributed to the interpretation of works in various fields such as culture, art, literature, and cinema. One of the central concepts in Lacanian psychoanalysis is obsessional neurosis, which arises in the modern individual due to a failure to adapt to the symbolic law of the father. A sense of rupture or irreconcilability with the “Big Other”-Lacan’s term for the symbolic order representing society, culture, and others-can trigger obsessional neurosis, characterized by anxiety, guilt, and internal conflict. Roland Topor, a French writer of Polish origin and a prominent surrealist and modernist figure of the 20th century, portrays obsessive characters in conflict with the “Big Other” in his novel The Tenant. Similarly, Oğuz Atay, a key figure in Modern Turkish Literature, presents obsessive characters in his story Waiting for Fear. Although written in different geographical and cultural contexts, these two works—produced in approximately the same time period—exhibit striking thematic parallels. This study employs the method of Lacanian psychoanalysis to analyze these similarities without adopting a direct comparative approach.
Keywords
The Tenant, Waiting for Fear, obsessional neurosis, Lacan, the big other